Μια χρωματιστή πινελιά στον ουρανό της Τήνου -ένα σπάνιο οπτικό φαινόμενο- (φωτό)

Μια χρωματιστή πινελιά στον ουρανό της Τήνου

-ένα σπάνιο οπτικό φαινόμενο-

 του Παναγιώτη Γιαννόπουλου φυσικού-μετεωρολόγου

Στην Τήνο πριν λίγες ημέρες (13/8/2015) μια ηλιόλουστη ημέρα  με λίγα μόνο σύννεφα, το μεσημέρι γύρω στις δύο  υπήρχε για μερικά λεπτά στον ουρανό μια χρωματιστή ταινία. Τι να ήταν αυτή η χρωματιστή  "πινελιά";

Αποκλείεται να ήταν ένα κομμάτι ουράνιου τόξου,  αφού μια τέτοια ηλιόλουστη ημέρα με ελάχιστα σύννεφα, δεν έβρεχε πουθενά. Πως λοιπόν εξηγείται το οπτικό αυτό φαινόμενο;

Η εξήγηση είναι ότι αυτό που φαινόταν ήταν ένα "περι-οριζόντιο τόξο" (circumhorizontal arc),  ένα σπάνιο σχετικά οπτικό φαινόμενο που προκαλείται από τη διάθλαση του φωτός στους παγοκρυστάλλους που περιέχουν τα υψηλά σύννεφα σαν αυτά που υπήρχαν εκείνη την ημέρα στον ουρανό.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που ανήκει στην κατηγορία των φαινομένων άλω (halo). Η χρωματιστή ζώνη είναι  πάντα παράλληλη στον ορίζοντα (για αυτό και η σχετική ονομασία). 

Και αν τα συγκεκριμένα σύννεφα cirrus - θύσανοι είναι συνηθισμένα στον καλοκαιρινό ουρανό της Ελλάδας εντούτοις πρέπει οι ακτίνες του φωτός να πέσουν με την κατάλληλη γωνία στους παγοκρυστάλλους για να δημιουργήσουν αυτή τη χρωματιστή ταινία.  Η οποία φαίνεται  όταν στο συγκεκριμένο σημείο υπάρχουν τα υψηλά σύννεφα, όπως ακριβώς στη φωτογραφία.

Επειδή ο ήλιος πρέπει  να είναι ψηλά στον ουρανό (πάνω από τις 58^o) το φαινόμενο μπορεί να εμφανιστεί μόνο μεσημεριανές ώρες. Για τον ίδιο λόγο όσο το γεωγραφικό πλάτος μεγαλώνει η συχνότητα εμφάνισής του ελαττώνεται. Έτσι περισσότερες φορές είναι δυνατόν να εμφανιστεί στην Ελλάδα και λιγότερες στη Γερμανία. Σε γεωγραφικά πλάτη βόρεια της Δανίας δεν εμφανίζεται.


Ευχαριστούμε τις φίλες Κάλια και Μαργαρίτα Γλυνού που μας έστειλαν τις φωτογραφίες.

http://tinyurl.com/ovelb75

άλως, (.. την είδε άλλος;)

Χθες ένα μεγάλο τμήμα του ουρανού στην χώρα μας το κάλυπταν υψηλές αραιές νεφώσεις. Προς το μεσημέρι στο Ναύπλιο (όπου και η φωτό) όμως εμφανίστηκε (για περίπου 20λεπτά)  το οπτικό φαινόμενο που ονομάζεται άλως.

   Πρόκειται για ένα φωτεινό δαχτυλίδι γύρω από τον ήλιο (και το βράδυ γύρω από το φεγγάρι). Οφείλεται στη διάθλαση του φωτός στους παγοκρυστάλλους από τους οποίους αποτελούνται οι συγκεκριμένες υψηλές νεφώσεις που  βρίσκονται περίπου στα 6000 μέτρα.

Το φαινόμενο δεν είναι πολύ γνωστό στους σύγχρονους  Έλληνες των μεγάλων αστικών κέντρων.  Αναφέρεται όμως συχνά από τους αρχαίους Έλληνες. Μάλιστα ο Αριστοτέλης στο έργο του "Μετεωρολογικά" όχι μόνο το περιγράφει αλλά προσπαθεί να να το εξηγήσει και μάλιστα η εξήγηση που δίνει είναι πολύ κοντά στην πραγματική.

Ταυτόχρονα η άλως αναφέρεται από αρκετούς αρχαίους συγγραφείς (π.χ Θεόφραστος) ως «σημείο» (δηλαδή σημάδι)  από το οποίο θα μπορούσε να γίνει πρόγνωση για  τον καιρό που θα επικρατήσει.

   Αυτά τα «σημεία» για την άλω επιβίωσαν στην παράδοση τους λαού μας για χιλιάδες χρόνια και χρησιμοποιούνταν ακόμα και πριν από λίγες δεκαετίες όπου  η άλως αναφερόταν ως «κύκλος», «αλώνι» ή «φωτοστέφανο» ή «στεφάνι»  ή «δαχτυλίδι» (γύρω από τον ήλιο ή την σελήνη). π.χ του ήλιου κύκλος άνεμος ,του φεγγαριού βρεχάμενος"

Αξίζει να τονιστεί ότι το οπτικό αυτό φαινόμενο ονομάζεται και στη διεθνή βιβλιογραφία “halo” (η αρχαιοελληνική λέξη άλως έχει δασεία)  και έτσι είναι γνωστό παγκοσμίως ακόμα και σε μη μετεωρολόγους